BEGIN TYPING YOUR SEARCH ABOVE AND PRESS RETURN TO SEARCH. PRESS ESC TO CANCEL

Ulica Wawrzyńca

Według Bogusława Krasnowolskiego – jedna z najciekawszych i najważniejszych ulic Kazimierza. Wzięła swoją nazwę od kościoła Św. Wawrzyńca, wybudowanego w latach 1276 – 1278 w pobliżu murów miejskich Kazimierza.

Ulica biegnie od skrzyżowania Placu Wolnica i Bożego Ciała aż do Starowiślnej. Róg ulic: B. Ciała i Wawrzyńca, widok na bramę, prowadzącą na teren kościoła BC, ze zbiorów NAC, 1926Na jej początku znajduje się Bazylika Bożego Ciała, ufundowana w 1340 roku przez Kazimierza Wielkiego, ukończona w roku 1405. W tym samym roku sprowadzono tutaj kanoników regularnych, dla których wybudowano w czasach późniejszych klasztor. Z kolei starszy kościół, któremu ulica zawdzięcza swoją nazwę, znajdował się u zbiegu dzisiejszej ulicy Dajwór i Wawrzyńca. Został ufundowany przez rycerza, również Wawrzyńca, właściciela okolicznych dóbr, zwanych wtedy wsią Bawół, lokowaną w roku 1276 na prawie niemieckim z centralnym placem, który przypuszczalnie znajdował się w miejscu dzisiejszej ulicy Szerokiej. Drewniany kościół przetrwał do 1640 roku, wtedy to na jego miejscu wybudowano świątynię murowaną, która jednak z czasem tak podupadła, że z końcem XVIII wieku postanowiono ją wyburzyć. Wawrzyńca 6, dom "Mniszczyński", ok 2005 r. Pobrano z: wikimapia.orgWiększość pierwotnej zabudowy ulicy została zniszczona na przełomie XVII i XVIII wieku – łacznie z domem budowniczych kościoła Bożego Ciała – Urbana i Jana Czipserów. Niemniej – dzisiaj ulica wciąż może się poszczycić kilkoma domami i kamienicami o bardzo długiej historii – jak na przykład dom „Mniszczyński” – parterowy budynek (Wawrzyńca 6), wtopiony w ogród klasztorny i obejmujący go mur. Nazwa pochodzi od zamieszkujących go w różnych okresach zakonnic (mniszek). Obecnie znajduje się w nim „Aparthotel Miodosytnia”. Pierwsza wzmianka o budynku pochodzi z 1382 roku. Przez jakiś czas mieszkały tu siostry Koletki, zanim zostały przeniesione do nowo wybudowanego klasztoru na Stradomiu. Krystyna i Jan Adamczewscy w książce „Ulica imienia…” podają jeszcze dwie istniejące obecnie zabytkowe kamienice na Wawrzyńca, przylegające do domu „Mniszczyńskiego”:

  • „Bogurodzica”, wybudowana podobno w XV w.
  •  dom „Barankowski” z XVI w.

Fotopolska.eu - Stara Zajezdnia, restauracja, 2013 r.Niestety – Bogusław Krasnowolski wypowiada się o nich, jako o „istniejących kiedyś” budynkach. W miejscu „Bogurodzicy” stoi obecnie budynek „Stara Zajezdnia” (DeSilva). Domu, w którym niegdyś mieszkał budowniczy Barankowski (o nim innym razem) też już nie ma.

Ulicę Wawrzyńca wytyczono w ramach planu lokacyjnego Kazimierza w 1335 roku. Pierwsza wzmianka w dokumentach miasta o tej ulicy pochodzi z roku 1385 – określono ją jako „platea s. Laurentii” (Laurentius to w języku łacińskim Wawrzyniec), w czasie późniejszym nazywano ją „Przecznicą ku kościołowi św. Wawrzyńca”. W dokumentacji z 1792 roku figuruje już jako „Wawrzyniecka”. Obecna nazwa obowiązuje od XIX wieku, który zapoczątkował okres szybkiego rozwoju ulicy. Widok od strony ul. Gazowej - budynki projektu K. Knausa, zbudowane w 1900 r. dla elektrycznego tramwaju wąskotorowego w zespole zajezdni przy ul. św. Wawrzyńca 15W 1875 roku  rozpoczęto tu budowę kamienic czynszowych, z kolei w latach 1882 – 1898 na Wawrzyńca 15 powstała  zajezdnia tramwaju konnego  – czyli szereg budynków od strony ulicy Gazowej (zajezdnie, stajnie) projektu między innymi Tadeusza Stryjeńskiego i Zygmunta Hendla.Hala tramwaju normalnotorowego, tzw. II wozownia, ul. Św Wawrzyńca, 1912 r. Fot Wikipedia

Zajezdnię rozbudowano w roku 1900 w wyniku przejęcia komunikacji miejskiej przez Krakowską Spółkę Tramwajową i wprowadzenia tramwaju elektrycznego. Nową zajezdnię zaprojektował Karol Knaus.  W roku 1912, w związku z wprowadzeniem linii szerokotorowych, zajezdnię poszerzono i wybudowano budynek przy ul. Wawrzyńca 12, w którym obecnie mieści się restauracja „Stara Zajezdnia” (De Silva). Być może ktoś pamięta jeszcze, że kilka lat temu był tutaj tor kartingowy, słynny na Kazimierzu i nie tylko. Zlikwidowano go w roku 2006, ponieważ budynkowi groziło zawalenie, a zakon kanoników regularnych, który jest właścicielem budynku, nie miał pieniędzy na remont.tramwaj na Wawrzyńca Zabudowania zajezdni po stronie numerów parzystych ulicy należą bowiem do kanoników, z kolei nieparzyste – do gminy miejskiej Kraków. Tam właśnie, w najstarszych budynkach, od roku 1999 mieści się Muzeum Inżynierii Miejskiej. Na odcinku pomiędzy muzeum a Starowiślną nadal przebiega torowisko tramwajowe, ale tramwaje jeżdżą tamtędy tylko przy specjalnych okazjach.

Elektrownia Miejska, pobrano ze strony: Wikipedia.orgBędąc na Wawrzyńca nie można zapomnieć o elektrowni krakowskiej, mieszczącej się pod numerem 25. Została ona wybudowana w latach 1904-1905 pod kierunkiem inż. Kazimierza Gayczaka i architekta Jana Rzymkowskiego.


Źródła:

  • Teresa Stanisławska – Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia, Oficyna Wydawnicza BIK, Kraków 2000
  • Bogusław Krasnowolski, Ulice i place krakowskiego Kazimierza, Kraków 1992

Fotografie:

  • Zdjęcie z 1926 roku bramy kościoła Bożego Ciała od strony Placu Wolnica – ze zbiorów NAC
  • Zdjęcie domu Mniszczyńskiego: Wikimapia.org
  • Zdjęcie Starej Zajezdni ul. Wawrzyńca 12: Fotopolska.eu
  • Zdjęcie zajezdni zaprojektowanej przez K. Knausa przy ul. św. Wawrzyńca 15 – Wikipedia
  • Zdjęcie II zajezdni – Wikipedia
  • Zdjęcie Elektrowni Miejskiej: Wikipedia

0 Komentarze

Skomentuj